 Italiano |
De
nuraghe Santu Antine di Torralba |
De provincie Sassari is bijzonder rijk aan archeologische vondsten. Bij bestudering van een kaart met archeologische vindplaatsen ziet men in dit gebied de grootste concentratie van nuraghen = cyclopische bouwwerken, van domus de janas = feeënhuisjes = graven in grotten en van tombe dei giganti = reuzengraven. Op enkele kilometers van het centrum van de stad Sassari bevinden zich belangrijke en interessante archeologische opgravingen, zoals de Ziggurat = een prehistorisch altaar, van Monte d’Accodi (Ponte Secco) en eveneens langs de weg Cagliari-Sassari-Porte Torres liggen enkele tombe dei giganti en domus de janas.
Op
50 km afstand van Sassari, in het gebied van Torralba, verrijst de beroemde
nuraghe van Santu Antine (San Costantino), één van de belangrijkste
van de 7000 nuraghen die er op Sardinië te vinden zijn. We gaan deze
nuraghe op een meer persoonlijke manier wat nader bekijken en gebruiken
daarbij de bronnen van diegenen die specifieke studies naar dit onderwerp
hebben gedaan: o.a. Lilliu en het boek van E. Contu. Contu heb ik persoonlijk
leren kennen in Torralba tijdens mijn eerste bezoek aan het Archeologisch
en Etnografisch Museum in die stad en hij heeft mij bij die gelegenheid
een veelheid aan informatie verschaft. Het is verstandig om, voordat men
de nuraghe van Santu Antine gaat bekijken, eerst een kort bezoekje te
brengen aan dit museum in Torralba, dat op een systematische, moderne
manier het algehele beeld duidelijk maakt.
De nuraghe cultuur verspreidt zich over Sardinië tijdens het bronzen en ijzeren tijdperk 1500 - 500 voor Chr. Dit tijdperk onderscheidt zich door een overvloed aan architectonische monumenten, maar ook door een artistieke kunstvorm van het hoogste niveau, waarbij we in het bijzonder denken aan de grote produktie van bronsplastieken. Men weet bijna niets van het volk dat in de prenuraghe- en nuraghe-tijd op het eiland woonde. Men weet wel dat de nuraghe-bevolking in de zgn. Villanova-periode contact had met de Etrusken. De nuraghe beschaving wordt bekend onder de naam : De Nuraghen, naar de specifieke bouwwerken die hun vestigingen karakteriseren. Het zijn kleine, beschut gebouwde nederzettingen. Zij bouwden een goede verdediging van enorme blokken steen, opgesteld in rijen en in de vorm van een afgeknotte kegel, die een hoogte van 22 meter konden bereiken. Bovendien stonden de vele torens met elkaar in verbinding wat uiteindelijk resulteerde in een versterkte vesting met een eigen karakteristieke plattegrond: een driehoekige vorm zoals de Santu Antine of een vijfhoekige vorm bij Barumini.
Andere architectonische
bouwwerken van de Nuraghen zijn : de templi a pozzetto = tempels bij bronnen
en gewijd aan het water en de tombe dei giganti = de reuzengraven. Deze
reuzengraven waren gemeenschappelijke graftombes en konden wel honderd
graven herbergen. Vandaag de dag zijn er nog ongeveer 300 over. In totaal
zijn er 7000 nuraghen; de best bewaarde zijn: de nuraghe van Santa Barbara
(Macomer), de nuraghe Losa (Abbasanta), de nuraghe Is Paras (Isili), Palmavera
(Alghero). Er zijn nog vele anderen, waarvan de bevolking tijdig is ontsnapt
aan de bloedbaden van eerst de Carthagers en later de Romeinen; bijvoorbeeld
die van Oes (Giave), deze bevindt zich op ongeveer 800 meter van Santu
Antine en hiervandaan heeft men door een raampje van de mastio = burcht
een betoverend mooi uitzicht. Na alle verwoestingen zijn er twee schitterende
voorbeelden van de nuraghe-architectuur blijven bestaan: de nuraghe van
Barumini die het meest bekend is en die van Santu Antine.
De nuraghe van Santu Antine ligt op de vlakte van Cabu Abbas op de hoogvlakte
van de Mailogu. Dit gebied behoort tot de gemeente Torralba in de provincie
Sassari en is gemakkelijk te bereiken via de superstrada Cagliari –
Porte Torres. Bij km-bord 172, dit is ca. 50 km van Sassari, moet men
rechtsaf slaan. Men kan zich bijna niet vergissen want op de meeste wegenkaarten
staat de nuraghe vermeld en wordt de juiste ligging heel nauwkeurig aangegeven.
Ter plaatse wordt belangrijke informatie gegeven door een schare professionele
jongelui, die opgeleid zijn om alle geheimen van de nuraghe voor u toe
te lichten.
De nuraghe is genoemd naar Santu Antine (San Costantino) maar de meest
gebruikte, populaire benaming is : Sa Domo de su Re = het huis van de
koning, beter gezegd het Koninklijk Nuraghe Paleis.
In de omtrek liggen nog een tiental andere nuraghen waarvan de belangrijkste
is de al eerder vermelde Oes di Giave . Professor E. Contu zal het me
niet kwalijk nemen als ik heel veel put uit zijn waardevolle geschrift.
Het doel is en blijft de internet-bezoeker zo enthousiast te maken door
middel van informatie over de nuraghen, dat hij gestimuleerd wordt zijn
schreden te richten naar de Reggia Nuragica = het gebied van de nuraghen
om het uitzicht op de grootsheid en de fascinerende verschijning van de
nuraghe van de Santu Antine te bewonderen.
Een paar wetenswaardigheidjes
met betrekking tot de nuraghe :
De huidige hoogte is 17,50 meter (Barumini 14.10 meter). De oorspronkelijke
hoogte was 21 meter en er waren 3 verdiepingen.
In de ronde cella op de begane grond is een buitengewoon interessant fenomeen
mee te maken: je neemt een blad krantenpapier en draait dit op als een
fakkel - daarna steek je de punt in brand. Als je deze dan beweegt zul
je opmerken dat er niet één vonkje valt op de aangestampte
aarde van de vloer, maar dat de vonkjes zich langzaam naar boven bewegen
tot aan het gewelf. Dit betekent dat er bovenin een doorgang moet bestaan;
een knap stuk werk van de toenmalige meesterbouwers. Waarschijnlijk was
het mogelijk door middel van deze doorgang over en weer in verbinding
te staan met de hoogste cella … werkelijk uniek.
Iets anders wat ik ooit opmerkte tijdens mijn eerste bezoek vele jaren
geleden betreft de cella op de eerste verdieping deze is ook rond en heeft
een bank en een nis. Hier bevinden zich twee lampen die dienen om de cella
te verlichten. Ook hier kan men getuige zijn van een uniek fenomeen: indien
één van de aanwezigen in de nis gaat zitten en de andere
bezoekers nemen plaats op de ronde bank, dan zien deze laatsten de persoon
in de nis nauwelijks terwijl deze de gezichten van de bezoekers op de
bank perfect kan zien.
Moet nog vermeld worden dat de opgravingen zowel een aantal ronde hutten aan het licht gebracht hebben als een aantal rechte hutten uit de Romaanse tijd. Het doet me plezier om af te sluiten met de woorden van professor Contu : De bouwwerken van de nuraghen en de hutten behoren tot de meest interessante architectonische exemplaren uit de pre-klassieke oudheid van het gebied rond de Middellandse Zee.
Vertaald door :
Ariane Stam en Amy Cafferata
maart 2006
