Su cubone
di Giovanni
Falconi
Cando fia minore ,
pagu pius de una criadura, babbu si mi
gighiad' iffattu pro cumpanzia o
cun s'isperanzia chi
l'aere potidu ajuare.Cale ajudu li podiat
dare una criadura de sette ott'annos eo no mi lu ammento, ma sidet chi
carchi cosa faghia. Tzertu est chi no mi lassaiat chena fagher nudda.
L'ischides comente sun sos babbos cun sos fizos, istan sempre a su cumanda
cumanda: faghe custu faghe cuddateru e beni innoghe e anda a cue, e faghe
s'isterzu, a battinde sa robba,e serra cudda jaga,e aberi s'atera e dae a
manigare a sos porcos e a sos canes e sas puddas .
Eo andai volentieri a
su cumandu, ma dae poi m'ismentigaia de
torrare. Mi la faghiat s'appentu. Fia curiosu che un'annaemuru. M'appentaia
a chilcare nidos de merulas e cando los agataia mi cuaia pro isperiare su
trabagliu de cussu puzone chi in cantu e arte in su fagher su nidu non lu
battit neunu. Che los faghiat in mesu de trajas de rueddu o de calchi
calarighe o de sauccu fioridu e umbrosu. Sa merula chircat sas umbras
friscas de sas malesas e deo puru bell' e pitzinnu chircaia sas umbras
invece de fagher su cumandu.Cando non mi lu ismentigaia de su tottu.
- S'abba 'attida l'asa?
No!! Essu Nanne' ! Curre anda e battila
chi non nde appo nudda!
Ma eo no fit sempre chi
mi movia' a tamburu battente, istaia' a
s'iscoitza iscoitza.
- Anda fizu me.! Mi
ripetiat dae poi de unu bellu pagu.
Sa segunda olta chi mi
lu naraiat, ischia pro esperienzia chi
fit s'urtima, ca sa terza mi lu ripetiat cundunu carche a culu.
Babbu no teniad una
campagna sua. Pasculaiat cun sa robba
innoghe e cuddae e in s'istiu
si che pigaiat' a su
monte: in su cumonale. Cue aiamus unu
cubone. Cue a bortas eo bi passaia finzas chidas intreas cun isse, chi a
s'occajone mi faghiat
de babbu e de mama. Su
cubone aiat un'apposentu solu, e cussu
faghiat de cughina, de apposentu e de orriu. De zona giorno e de zona notte,
comente si usat como 'e narrere. Su fumadigu fit padronu de sa bovida fatta
'e restuju, de sos
appichistelzos chi pendian dae sas traes,
inniennigaiat su muru
fattu chena cimentu.
Muru chi lassaiat colare su 'entu, su
frittu e su caldu. Padeddas de alluminiu nieddas chei su tittone, labiolos
nieddos de fumadigu, murghijolas, bottes de canes, allatzos lughende de seu
pendian issos puru dae sas traes, casu affumende subra 'e su cannittu,
cappottos affumende ,
istojas arrutuladas in
carchi cuzolu, mugheddu attaccadu a
d'onzi cosa, pioreddu
chi lughiat a sas lamas
de su sole ch'intraiat dae onzi parte in
sos bucos de sa cubertura e de su muru. E itt'est chi no b'aiat in su cubone
de babbu comente in donzi atteru cubone de su comunale, comente in tottu sos
comunales de Sardigna. Domos c'amus ereditadu dae sos antenados nuragicos.
Frimmas comente su tempus. O si cherides domos chena tempus Caramittas
nieddas
e prufundas, iscurosas
pienas e misteriosas pro una criadura chi
pro b'isperiare bisonzaiat chi si seret arrampicadu, o chi si seret postu sa
banchitta 'e ortiju, lucida e imbetzada da su tantu si bi setzere. Sorighes
chi passizaian a gridos cun dunu abbolottu onzi notte chi parian chi si fini
iscannende tra issos, e a bortas nde falaian impare, attaccados subra inue
fimus corcados. Frastimos
chi nde falaiat s'aera
dae parte babbu. Ispasimu dae parte 'e su
fizu.
-Ba'! O ba'! Itte fiti?
- Nudda! Drommi. Unu
sorighe.
E chie bi drommiat
pius. Sos ojos abertos che lampiones
isperiende in s'iscuru. Attentu
a d'onzi cosa chi
moviat, a d'onzi cosa chi faghiat sonu, a sa
lughe 'e sa luna ch'intraiat dae s'isperaglia aberta, a s'iscuru chi
sind'eniat cando passaiat carchi nue. Canes appeddende attesu e canes chi
rispondian accurtzu. 'S''ama chi si moviat in sa mandra cun dunu abbolottu
indiauladu 'e ferru.
- Ba'! O ba'! Itt'est!
-Nudda. Nanne'. Drommi.
Gridos de duos 'attos
mascios brighendesi. Parian omines e
abbojaian a sa janna a duellare. S'attaccaian cun furia felina in
un'abbolottu de isterzos covecados, duos mossos e poi unu fuire e unu
sighire e pro su pius a intro dae s'isperaglia aberta. Su sambene che
pigaiat a conca a babbu chi aiat bisonzu 'e drommire e de riposu.
Acciappaiat su primu trastu chi 'eniat a manu e l'ischiorriolaiat a sa tzega
ue fi pessende chi fin sos felinos. E torra a frastimos,
a irrocos e minetas,
finzas chi sos 'attos no ch'essian fora.
Tando , pro su pius bi fit su cane impostadu, iscurpiat sos brigantes pro
proare a si leare su gustu isse si nde podiat mossigare calecunu. Ma
l'essiat male parada sa facenda ,ca unu si che fuiat e s'atteru lu raffiata.
Tando l'intraiat a jannitos, chi pariat sighende una fera, e poi l'intraiat
cun dun'appeddida frimma ca lu teniat arrocadu sutta s'istrada. Su cane ei
s'attu .Sos padronos de sa notte. Su padronu de tottos duos istuffu e
imbestialidu dae su sonnu perdidu e dae s'istrachidumine ch'essiat fora cun
su foete a ponner sa paghe de su pius forte. Nde sighiat unu silenziu de
isteddos. E babbu si torraiat a corcare affaca a mie .Li chircaia sa manu
sutta'e su cappotto.
Una manu calda e manna
chi subitu mi daiat coro e podia
drommire.
|